Chawanprash: Ziołowy Dżem Długowieczności

Istnieje wiele sposobów spożywania ziół. Każdy z nich przynosi odmienne efekty. Różna jest także siła działania. Wybór metody podyktuje specyfika dolegliwości albo pożądany zdrowotny efekt. Sposób albo substancję ułatwiającą przyjmowanie ziół określa się mianem nośnika. (Sposobem może być herbata. Substancją może być miód).

Na Zachodzie, najpopularniejsze metody spożywania ziół to herbaty i kapsułki ze sproszkowanymi ziołami. Natomiast w Indiach, często stosowane są dżemy ziołowe i ghi ziołowe.

W czołówce dżemów ziołowych stoi Chawanprash, w którego skład wchodzi miód, ghi, olej sezamowy, amalaki (piszę o nim w poprzednim poście na temat Triphali) oraz kilkadziesiąt innych ziół, łącznie około pięćdziesiąt.

Ogień Trawienny: Triphala Przychodzi na Ratunek

Według Ajurwedy, podstawą zdrowia jest dobre trawienie. Jeśli odżywiamy się we właściwy sposób i trawienie przebiega sprawnie, zdrowie jest utrzymane. Jeżeli natomiast nasze trawienie jest "upośledzone" w konswekwencji niewłaściwego doboru jedzenia i złych nawyków żywieniowych, niestrawione substancje przyczyniają się do powstania toksyn (nazywanych w Ajurwedzie ama) odpowiedzialnych za wszelkie choroby. Ama jest tym samym dla układu trawiennego co cholesterol dla żył. Proces trawienia jest dla łatwości zrozumienia przedstawiony jako ogień trawienny (agni). Jedym z celów Ajurwedy jest wzmocnienie ognia trawiennego agni i eliminacja toksyn trawieniowych ama.

Jedną z najczęściej stosowanych ziołowych formulacji na wspomaganie trawienia i oczyszczenie układu trawiennego jest Triphala. Triphala oznacza dosłownie "trzy owoce" (tri + phala): Amalaki, Haritaki oraz Bibhitaki. Każdy z nich osobno ma wyjątkowe właściwości. Przyjrzymy się pokrótce dwum najbardziej charakterystycznym z nich.

Haritaki to owoc trzymany przez Buddę Medycyny w lewej dłoni. Niektóre z określeń stosowanych do określenia Haritaki to "leczący wszystkie choroby" czy też "król lekarstw". Charaka, jeden z założycieli Ajurwedy, pisze, że Haritaki jest "tak odżywcze i pożyteczne dla każdego, jak mleko matki". Niektóre z efektów Haritaki:

• wzmacnia trawienie
• usuwa toksyny 
• oczyszcza krew
• wspomaga wypróżnianie
• pomaga na zatrucie pokarmowe

Amalaki to mały owoc przypominający agrest, który jest bardzo bogaty w witaminę C. Niektóre źródła podają, że jeden owoc Amalaki zawiera w sobie tyle samo witaminy C, co cztery pomarańcze. Wspomniany wcześniej Charaka pisze, że spożywanie odmładzającej kombinacji ziołowej, której głównym składnikiem jest Amalaki, zapewni stuletni żywot bez oznak niedołęstwa. Wspołczesna medycyna natomiast mówi o witaminie C jako o antyoksydancie, który zapobiega starzeniu się komórek. Niektóre z efektów Amalaki:

• wzmacnia trawienie 
• wzmacnia wątrobę
• wzmacnia wzrok
• działanie odmładzające
• pomaga na problemy układu moczowego

Zapoznawszy się wstępnie z kluczowymi składnikami tej ziołowej kombinacji, możemy teraz przejść do opisu samej Triphali. Jest to jedna z najczęściej używanych ziołowych kombinacji w Ajurwedzie, przepisywana na różne problemy zdrowotne. Jest to logiczne, jeśli przypomnimy sobie, że dobre trawienie jest w tym systemie medycyny uważane za podstawę zdrowia. Triphala wzmacnia trawienie i przyswajanie pożywienia, zapewnia regularne wydalanie się, usuwa toksyny trawienne ama, obniża cholesterol, oczyszcza wątrobę i wspomaga produkcję żółci, ma efekt odchudzający, efekt odmładzający i wzmacnia odporność.

Jedna anegdota mówi o osiemdziesięcioletnim joginie w świetnym zdrowiu i dobrej kondycji, który jako składnik swojej diety codziennie przyjmuje Triphalę. Inna anegdota mówi o osobie, która schudła dziewięc kilogramów po miesiącu przyjmowania Triphali. Ja osobiście zaobserwowałem, że jeśli regularnie przyjmuję Triphalę, to wypróżniam się dwa razy na dzień, czyli raz więcej niż zwykle. Nawiasem mówiąc, przeczyszczający efekt Triphali nie osłabia w żaden sposób organizmu, ponieważ ma ona jednocześnie odżywczą funkcję.

W jaki sposób można spożywać Triphalę? Sproszkowane owoce można zalać wrzątkiem i wypić jako herbatę. W smaku będzie gorzka, cierpka i kwaśna. Spożywanie kapsułek ze sproszkowanymi owocami także jest opcją.

W przypadku lekarstw roślinnych najważniejsza jest regularność. To nie ilość spożywanych ziół, ale regularność w ich spożywaniu jest kluczem do uzyskania upragnionych efektów. Dlatego dawka spożywanych ziół nie musi być duża; musi natomiast być spożywana regularnie przez długi okres.

Owoc Głogu: Na Wzmocnienie Serca

Owoc głogu znany jest w medycynie chińskiej jako Shan Zha. W smaku jest kwaśny a w działaniu ogrzewający.

Jego głownym działaniem jest wzmacnianie układu krążenia: polepszanie stanu zdrowia serca, żył i tętnic. Owoc głogu obniża poziom cholesterolu we krwi, przez co jest dobrym lekiem na miażdżycę tętnic. Pomaga także na pieczenie lub ból w klatce piersiowej spowodowany niedostatecznym ukrwieniem serca, którego przyczyną jest zawężenie tętnic wieńcowych. Zapobiega tym samym zawałowi. Owoc głogu normalizuje przyśpieszoną lub nieregularną akcję serca. Kolejnym działaniem tego owocu jest obniżanie wysokiego ciśnienia krwi poprzez relaksację mięśnia sercowego.

Drugim głownym działaniem owocu głogu jest wzmanianie trawienia, szczególnie zaradzanie niestrawności spowodowanej spożyciem potraw mięsnych i tłustych. Niestrawnośc ta może przybrać formę bólu brzucha, odbijania się, cofania się jedzenia (refluks), czy rozdęcia brzucha.

Ogólnie rzecz biorąc, owoc głogu krzewi zdrowe żyły, zdrowe serce i normalizuje krążenie krwi, przez co jest dobrym lekarstwem na choroby serca. Ten dobroczynny efekt regulacji pracy serca wywiera w konsekwencji uspokajające działanie na układ nerwowy, przez co w medycynie indyjskiej głóg jest stosowany jako jeden ze składników zielarskich formulacji na uspokojenie problemów o podłożu emocjonalnym i psychicznym, czy innymi słowy w celu zharmonizowania emocji z psychiką. Ajurweda uczy, że burzliwe emocje zaburzają normalne funkcjonowanie umysłu, tak samo jak niespokojny umysł na negatywny wpływ na emocje.
________________________________________________________________________

Suszone owoce głogu przedstawione na zdjęciu można spożywać jako herbatę. Napar z głogu jest naprawdę smaczny, przyjemnie kwaśny z lekką nutą słodyczy. W przypadku herbat z suszonych owoców i innych ziołowych naparów przyrządzanych z suszonych kawałków roślin, zamiast zalewania wrzątkiem, lepsze efekty otrzymuje się po zagotowaniu na średnim ogniu przez dziesięć do piętnastu minut. Garść suszonych owoców może dać nam dwa dzbanki herbaty jeśli zagotujemy głóg ponownie. Herbata z głogu to smaczny napój, który możemy spożywać z przekonaniem, że robimy coś dobrego dla naszego serca.